نشانگرهای بیماری‌های عروق مغزی در کاهش حافظه نقش دارند

پژوهشی جدید بینش‌هایی ارزشمند درباره تعامل اختلالات عملکرد مغزی ناشی از بیماری‌های عروق مغزی (CeVD) با آسیب‌شناسی بیماری آلزایمر (AD) و تأثیر آن‌ها بر تحلیل عصبی و شناختی در سالمندان ارائه کرده است.

به گزارش رسانه اخبار پزشکی مدنا، این پژوهش به سرپرستی دانشیار خوان هلن ژو، مدیر مرکز پژوهش‌های تصویربرداری مغناطیسی ترجمه‌ای در دانشکده پزشکی یونگ لو لین دانشگاه ملی سنگاپور (NUS Medicine)، انجام شده است.  تیم پژوهشی یک الگوی ارتباطی عملکردی مغز (connectome phenotype) را شناسایی کردند که با چندین نشانگر CeVD مرتبط است و به‌طور افزایشی به کاهش شناختی و تحلیل عصبی در کنار بیماری آلزایمر منجر می‌شود. این مطالعه نشان می‌دهد که CeVD به‌عنوان یک عامل مختل‌کننده جهانی اتصالات مغزی عمل می‌کند و درک ما از نقش آن در زوال عقل را متحول می‌سازد.

CeVD که اغلب همراه با AD رخ می‌دهد، مدت‌هاست که به‌عنوان یک حوزه مهم در پژوهش‌های سالمندی و زوال عقل مورد توجه قرار دارد. این بیماری گروهی از اختلالات را شامل می‌شود که بر رگ‌های خونی و جریان خون مغز تأثیر می‌گذارند، مانند سکته، تصلب شرایین مغزی (تنگ شدن یا سخت شدن شریان‌های بزرگ مغز به دلیل تجمع پلاک) و بیماری عروق کوچک که بر رگ‌های خونی کوچک مغز اثر می‌گذارد. این شرایط می‌توانند با مختل کردن انتقال اکسیژن و مواد مغذی ضروری، آسیب‌های جدی به مغز وارد کنند.

در این مطالعه، پژوهشگران سازمان‌دهی عملکردی مغز را در ۵۲۹ فرد سالمند در طیف‌های مختلف زوال عقل بررسی کردند؛ از افرادی با شناخت سالم گرفته تا کسانی که به AD مبتلا بودند. آن‌ها ارتباط بین نشانگرهای مختلف CeVD و الگوهای فعالیت مغزی را تحلیل کرده و یک الگوی ارتباطی عملکردی جهانی در مغز شناسایی کردند که به شدت با چهار نشانگر CeVD در اسکن‌های مغزی مرتبط است. یکی از یافته‌های کلیدی این مطالعه، شناسایی اثرات متفاوت p-tau181 (یک نشانگر زیستی خونی برای AD) و الگوی ارتباطی مغزی مرتبط با CeVD بر کاهش شناختی و آتروفی مغز بود. این دو عامل به‌طور مستقل و افزایشی به کاهش شناختی و تحلیل مغز منجر شدند، اما هیچ شواهدی از رابطه هم‌افزا میان CeVD و p-tau181 مشاهده نشد، که نشان می‌دهد این عوامل ممکن است از مسیرهای جداگانه‌ای بر تحلیل عصبی تأثیر بگذارند.

دانشیار ژو اظهار داشت: «ما دریافتیم که یک الگوی شبکه مغزی مرتبط با CeVD همراه با یک نشانگر زیستی خونی کلیدی آلزایمر می‌تواند بینش‌های قدرتمندی درباره مسیر آینده کاهش شناختی و تحلیل عصبی ارائه دهد. یافته‌های ما بر پتانسیل نشانگرهای مبتنی بر شبکه مغزی برای ردیابی کاهش شناختی، به‌ویژه در افراد در معرض خطر زوال عقل، تأکید می‌کند و اهمیت تلفیق تصویربرداری عصبی و نشانگرهای زیستی خونی را برای درک بهتر آسیب‌شناسی این بیماری‌های همزمان نشان می‌دهد.»

دکتر جوانا سو زیان چونگ، پژوهشگر ارشد گروه دانشیار ژو و نویسنده اصلی این مطالعه، افزود: «این الگو نشان می‌دهد که چگونه بار چندین نشانگر بیماری عروق مغزی می‌تواند به‌طور گسترده‌ای عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار دهد. مهم‌تر اینکه ترکیب این الگو با نشانگر پلاسمایی p-tau181، تأثیرات مستقل و افزایشی بر پیامدهای بلندمدت داشت. این دو عامل به کاهش شناختی و افزایش آتروفی مغز در زمان آغاز مطالعه و در طول زمان کمک کردند، اما به‌طور مستقیم اثرات یکدیگر را تقویت نکردند.»

این تیم پژوهشی در نظر دارد در آینده بررسی کند که چگونه الگوی ارتباطی مغز مرتبط با CeVD با شدت، علت و موقعیت نشانگرهای CeVD در طول پیشرفت بیماری تحت تأثیر قرار می‌گیرد. آن‌ها همچنین قصد دارند تعامل این الگو با نشانگرهای مختلف AD را مطالعه کنند تا به درک بهتر از تحلیل مغزی و کاهش شناختی در حوزه‌های مختلف کمک کنند. هدف دیگر آن‌ها ارزیابی امکان استفاده از ویژگی‌های این شبکه مغزی به‌عنوان نشانگری قابل‌اعتماد برای پایش کاهش شناختی حال و آینده، به‌ویژه در افراد در معرض خطر زوال عقل است. این ویژگی‌ها می‌توانند پیش‌بینی‌های دقیق‌تری نسبت به روش‌های سنتی تصویربرداری مغزی ارائه دهند و به شناسایی زودهنگام پیامدهای شناختی بلندمدت کمک کنند.