درمان جدید سلولی یک ماه پس از سکته مغزی مؤثر است

هر ۴۰ ثانیه یک نفر در ایالات متحده دچار سکته مغزی می‌شود. برای افرادی که از شایع‌ترین نوع سکته مغزی به نام سکته مغزی ایسکمیک جان سالم به در می‌برند، تنها حدود ۵ درصد بهبودی کامل پیدا می‌کنند. اکثر دیگران با مشکلات بلندمدت مانند ضعف، درد مزمن یا صرع مواجه هستند.

به گزارش رسانه اخبار پزشکی مدنا، حالا دانشمندان در مؤسسات گلدستون و شرکت پزشکی بازساختی سان‌بیو نشان داده‌اند که درمان سلولی مشتق از سلول‌های بنیادی می‌تواند الگوهای طبیعی فعالیت مغز را پس از سکته مغزی بازسازی کند. در حالی که اکثر درمان‌های سکته مغزی باید در ساعات اولیه پس از وقوع سکته مغزی تجویز شوند تا تأثیر داشته باشند، درمان سلولی حتی پس از گذشت یک ماه از سکته در موش‌ها مؤثر بوده است.

ژان پا، محقق گلدستون و استاد بخش اعصاب در دانشگاه کالیفرنیا، سان‌فرانسیسکو و عضو کنسرسیوم بین‌المللی صرع پس از سکته مغزی است که هدف آن تسریع کشفیات برای جلوگیری از توسعه صرع پس از سکته مغزی است، می‌گوید: «در حال حاضر هیچ درمانی وجود ندارد که بتوان آن را هفته‌ها یا ماه‌ها پس از سکته مغزی تجویز کرد تا از بروز علائم بلندمدت جلوگیری کند، بنابراین این یافته‌ها بسیار هیجان‌انگیز است. یافته‌های ما نشان می‌دهد که این زمان برای مداخله و ایجاد تغییرات دیر نیست.»

سلول‌های بنیادی اصلاح‌شده‌ای که در این مطالعه استفاده شده‌اند بیش از یک دهه است که برای درمان سکته مغزی و آسیب‌های مغزی تروماتیک در حال توسعه بالینی هستند. آزمایش‌های بالینی قبلاً نشان داده بود که این سلول‌ها در برخی بیماران می‌توانند به افراد کمک کنند تا کنترل بازوها و پاهای خود را باز یابند. با این حال، دانشمندان مطمئن نبودند که چه تغییراتی در مغز باعث این بهبودها در علائم شده است.

این مطالعه جدید نخستین تحقیقی است که تأثیرات سلول‌های بنیادی بر فعالیت مغزی را به تفصیل شرح داده است. این تحقیق می‌تواند به بهبود درمان‌های سلول‌های بنیادی کمک کند و به توسعه درمان‌های دیگر با تأثیرات مشابه بر مغز منجر شود. سکته مغزی ایسکمیک زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بخشی از مغز مسدود می‌شود، معمولاً به دلیل لخته شدن خون یا تنگ شدن رگ‌های خونی. این امر سلول‌های مغزی را از اکسیژن و مواد مغذی محروم کرده و باعث مرگ برخی سلول‌ها و تغییر فعالیت‌های دیگر می‌شود.

پا مدت‌هاست که تغییرات مغزی ناشی از سکته‌ها را که منجر به مشکلات بلندمدت مانند صرع می‌شود، مورد مطالعه قرار داده است. او و همکارانش دریافتند که سلول‌های مناطق آسیب‌دیده مغز ممکن است به طور بیش از حد فعال یا هیپر‌تحریک‌پذیر شوند و سیگنال‌هایی به دیگر مناطق مغز ارسال کنند که یا بیش از حد قوی یا بیش از حد مکرر هستند.

پا، می‌گوید: «این هیپر‌تحریک‌پذیری با مشکلات حرکتی و تشنج مرتبط بوده است، اما هیچ درمانی برای معکوس کردن مؤثر آن توسعه نیافته است.» در این مطالعه جدید، پا و همکارانش درمان سلولی‌ای را آزمایش کردند که توسط سان‌بیو در حال توسعه است. یک ماه پس از سکته مغزی در موش‌ها، دانشمندان سلول‌های بنیادی اصلاح‌شده انسانی را به مغز حیوانات در نزدیکی محل آسیب تزریق کردند. در هفته‌های بعد، آن‌ها فعالیت‌های الکتریکی در مغز را اندازه‌گیری کرده و همچنین سلول‌ها و مولکول‌های فردی را تحلیل کردند.

آن‌ها دریافتند که این درمان هیپر‌تحریک‌پذیری مغز را در موش‌های مبتلا به سکته مغزی معکوس کرده و تعادل در شبکه‌های عصبی را بازسازی می‌کند. علاوه بر این، تعداد زیادی پروتئین و سلول که برای عملکرد مغز و ترمیم آن اهمیت دارند، افزایش یافت. در حالی که کمتر از یک درصد از سلول‌های انسانی پس از یک هفته از پیوند در مغز موش‌ها باقی ماندند، تأثیرات پیوندها بلندمدت بودند.

باربارا کلاین، دانشمند ارشد در سان‌بیو می‌گوید: «به نظر می‌رسد این سلول‌ها در واقع فرآیندهای ترمیم مغز را راه‌اندازی می‌کنند. این ممکن است دریچه‌ای جدید برای فرصت‌های بازیابی مغز حتی در مرحله مزمن پس از سکته مغزی باز کند.»

دانشمندان همچنین نمونه‌های خون موش‌ها را با و بدون درمان سلول‌های بنیادی تحلیل کردند. از این طریق، آن‌ها ترکیب خاصی از مولکول‌ها در خون شناسایی کردند که شامل بسیاری از مولکول‌های مرتبط با التهاب و سلامت مغز بود. این مولکول‌ها پس از سکته تغییر کرده بودند، اما توسط درمان به حالت طبیعی بازگشتند.

پا، می‌گوید: «این تأثیرات به قدری چشمگیر بود که ما آزمایش‌ها را بارها و بارها تکرار کردیم زیرا باور نمی‌کردیم. این شگفت‌انگیز است که می‌توانید چیزی کوتاه‌مدت را به مغز تزریق کنید و تأثیرات بلندمدت داشته باشید، نه تنها بر هیپر‌تحریک‌پذیری مغز، بلکه بر بقیه بدن نیز.»

محققان می‌گویند که هیجان‌انگیزترین درس از این مطالعه جدید این است که حتی یک ماه پس از سکته مغزی، درمان‌ها پتانسیل بازگرداندن تحریک‌پذیری طبیعی مغز را دارند.

آگنیشکا چسیلسکا، محقق پسادکترا در آزمایشگاه پا در گلدستون می‌گوید: «این به ما می‌گوید که ممکن است امیدی برای بیماران با آسیب مغزی مزمن وجود داشته باشد که تا کنون هیچ گزینه درمانی نداشتند.»

با این حال، تحقیقات بیشتری لازم است تا ثابت شود که کاهش هیپر‌تحریک‌پذیری ناشی از سلول‌های بنیادی در نهایت منجر به کاهش علائم در بیماران می‌شود. اگر اینطور باشد، درمان‌های اضافی می‌توانند برای آرام کردن نورون‌های بیش‌فعال توسعه یابند. تیم پژوهشی همچنین امیدوار است که در نهایت درک بهتری از چگونگی بهبود عملکرد مغز توسط سلول‌های بنیادی به دست آورد. اگر آن‌ها بتوانند مولکول‌هایی را که نقش کلیدی دارند شناسایی کنند، ممکن است قادر به توسعه داروهای مولکولی کوچک باشند که اثرات سلول‌های بنیادی را تقلید کنند.

سلول‌های مورد استفاده در این مطالعه که به نام سلول‌های SB623 شناخته می‌شوند، توسط سان‌بیو برای درمان نقص‌های حرکتی عصبی مزمن ناشی از سکته مغزی و آسیب مغزی تروماتیک توسعه یافته‌اند. این درمان اخیراً در ژاپن برای بهبود فلج حرکتی مزمن پس از آسیب مغزی تروماتیک تأسیس شده است. سان‌بیو همچنین در حال پیگیری گسترش کاربرد و درخواست مجوز از سازمان غذا و داروی ایالات متحده است.