واکسن‌های HIV آنتی‌بادی علیه سیستم ایمنی تولید میکنند

بسیاری از واکسن‌ها با معرفی یک پروتئین به بدن که بخشی از یک ویروس را شبیه‌سازی می‌کند، عمل می‌کنند. ایده‌آل این است که سیستم ایمنی آنتی‌بادی‌هایی بلندمدت تولید کند که ویروس خاصی را شناسایی کرده و در نتیجه از بدن در برابر آن محافظت کند.

به گزارش رسانه اخبار پزشکی مدنا، اما حالا دانشمندان مؤسسه تحقیقاتی اسکریپس کشف کرده‌اند که برای برخی از واکسن‌های HIV، چیز دیگری اتفاق می‌افتد: پس از چند بار واکسیناسیون، سیستم ایمنی شروع به تولید آنتی‌بادی‌هایی می‌کند که علیه مجموعه‌های ایمنی‌ای که قبلاً به تنها پروتئین ویروسی متصل شده‌اند، عمل می‌کنند. آن‌ها هنوز نمی‌دانند که آیا این واکنش زنجیره‌ای به سیستم ایمنی کمک می‌کند یا آسیب می‌رساند، اما می‌گویند که درک بهتر آن می‌تواند به بهبود واکسن‌های HIV منجر شود. این تحقیق در تاریخ ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ در این مجله منتشر شد.

اندرو وارد، استاد زیست‌شناسی ساختاری و محاسباتی در مؤسسه تحقیقاتی اسکریپس و نویسنده ارشد مقاله جدید می‌گوید: «آنتی‌بادی‌های ضد مجموعه‌های ایمنی تاکنون در عمق زیادی مطالعه نشده‌اند، به‌ویژه در زمینه واکسیناسیون HIV. درک این پاسخ‌ها می‌تواند منجر به طراحی‌های هوشمندانه‌تر واکسن‌ها و درمان‌های ایمنی شود. این یک گام هیجان‌انگیز به‌سوی بهینه‌سازی استراتژی‌های مبتنی بر آنتی‌بادی و واکسن در برابر HIV و سایر بیماری‌ها است.»

این مشاهده جدید زمانی به‌دست آمد که تیم وارد از ابزارهای تصویربرداری پیشرفته برای مطالعه چگونگی تکامل آنتی‌بادی‌ها پس از دریافت چندین دوز واکسن HIV استفاده کرد. تکنیکی که توسط آزمایشگاه اختراع شده است و به نام نقشه‌برداری اپیتوپ پلی‌کلونال مبتنی بر میکروسکوپ الکترونی (EMPEM) شناخته می‌شود، به محققان این امکان را می‌دهد که دقیقاً مشاهده کنند آنتی‌بادی‌ها در کجا روی ویروس HIV اتصال پیدا می‌کنند.

هنگامی که آزمایشات را روی خون حیواناتی که چندین دوز از یک واکسن تجربی HIV دریافت کرده بودند، انجام دادند، چیزی شگفت‌انگیز کشف کردند: برخی از آنتی‌بادی‌ها مستقیماً به آنتی‌ژن ویروسی HIV متصل نمی‌شدند، بلکه به مولکول‌های ایمنی روی سطح ویروس متصل می‌شدند.

شریدان براون، دانشجوی مقطع دکتری در مؤسسه تحقیقاتی اسکریپس می‌گوید: «این آنتی‌بادی‌ها هیچ تماس مستقیمی با پروتئین ویروسی ندارند. ما اولین گروهی هستیم که این نوع آنتی‌بادی‌ها را در زمینه واکسیناسیون HIV به‌طور ساختاری شناسایی کرده‌ایم.»

دانشمندان پیش از این می‌دانستند که در برخی شرایط آنتی‌بادی‌های ضد مجموعه‌های ایمنی می‌توانند تشکیل شوند. این اتفاق زمانی می‌افتد که سیستم ایمنی آنتی‌بادی‌هایی که قبلاً به پروتئین‌های ویروسی متصل شده‌اند، شناسایی می‌کند. یک پاسخ ایمنی اضافی رخ می‌دهد که تولید آنتی‌بادی‌های جدید را تحریک می‌کند، از جمله برخی که به مجموعه‌های ایمنی موجود روی سطح ویروس متصل می‌شوند. در یک سری آزمایش‌های پیگیری روی حیوانات واکسینه‌شده با HIV، براون، وارد و همکارانشان نشان دادند که این نوع آنتی‌بادی‌های ضد مجموعه‌های ایمنی معمولاً بین دوزهای دوم و سوم واکسن بروز می‌کنند.

براون می‌گوید: «ما نشان دادیم که این آنتی‌بادی‌ها وجود دارند، اما آنچه هنوز نمی‌دانیم این است که چگونه این‌ها پاسخ ایمنی را شکل می‌دهند. آن‌ها ممکن است مضر باشند، زیرا مستقیماً ویروس را خنثی نمی‌کنند، اما ممکن است به تشکیل مجموعه‌های ایمنی بزرگتر منجر شوند که در واقع باعث افزایش فعالیت علیه ویروس‌ها و سلول‌های آلوده می‌شوند، به‌طورهایی که هنوز به‌طور کامل درک نکرده‌ایم.»

اگر آزمایشات آینده نشان دهند که این آنتی‌بادی‌ها واقعاً ناخواسته هستند، می‌تواند راهنمایی برای استراتژی‌های طراحی واکسن‌ها فراهم کند تا پاسخ مجموعه‌های ایمنی را به حداقل برسانند و توانایی واکسن‌ها در خنثی‌سازی مستقیم HIV بهبود یابد. همچنین این می‌تواند منجر به تغییراتی در برنامه‌های واکسیناسیون HIV شود، احتمالاً شامل یک سری واکسیناسیون‌های تقویتی مختلف علیه ویروس، به جای چندین دوز از یک واکسن مشابه.

براون می‌گوید: «تغییرات جزئی بین هر دوز ممکن است تنوع کافی ایجاد کند تا از تولید آنتی‌بادی‌هایی که علیه آنتی‌بادی‌ها هستند، جلوگیری شود.» تیم تحقیقاتی قصد دارد به مطالعه آنتی‌بادی‌ها ادامه دهد، همچنین بررسی کند که آیا پاسخ‌های مشابه آنتی‌بادی پس از چندین دوز از واکسن‌های دیگر یا در طول عفونت طبیعی ایجاد می‌شود یا خیر.