تحقیقات نشان می‌دهد تعطیلی بیشتر مانع فرسودگی شغلی نمی‌شود

فشرده‌سازی هفته‌های کاری در تعداد روزهای کمتر به منظور بهره‌مندی از روزهای تعطیل بیشتر، چه تأثیری بر سلامت روانی کارکنان دارد؟ پژوهش طولی جدیدی از دانشگاه خنت در ایکیای بلژیک، مفروضات سیاست‌گذاران درباره مزایای برنامه‌های کاری فشرده را به چالش می‌کشد و در عین نشان دادن پتانسیل‌های آن، محدودیت‌هایش را نیز آشکار می‌کند.

به گزارش رسانه اخبار پزشکی مدنا، برنامه‌های کاری فشرده، که در آن کارکنان ساعات کاری روزانه طولانی‌تری را سپری می‌کنند تا یک روز اضافی تعطیل باشند، به‌عنوان راهکاری برای بهبود تعادل کار و زندگی و مقابله با نرخ رو به افزایش فرسودگی شغلی مورد توجه قرار گرفته‌اند. پس از اجرای اصلاحات ملی در حوزه کار که گزینه کار فشرده را در بلژیک معرفی کرد، پژوهشگران دانشگاه خنت کارکنان ایکیا را در یک مطالعه چهارمرحله‌ای پیش و پس از پذیرش این برنامه کاری مورد بررسی قرار دادند. آن‌ها میزان جدایی ذهنی از کار، خستگی ناشی از کار و خطر فرسودگی شغلی را ارزیابی کردند.

نتایج، تصویری پیچیده ارائه می‌دهند. از یک سو، یافته‌ها نشان می‌دهند که برنامه‌های کاری فشرده به کارکنان کمک می‌کنند تا از نظر ذهنی از کار فاصله بگیرند. افراد به‌راحتی استراحت‌های ذهنی می‌کنند و در زمان آزاد خود کمتر به کار فکر می‌کنند. از سوی دیگر، این برنامه‌ها تأثیر معناداری بر کاهش خطر فرسودگی شغلی ندارند؛ موضوعی که یکی از اهداف اصلاحات ملی در حوزه کار بود. این پژوهش که بر اساس ادبیات بازیابی (recovery literature) انجام شده است، نشان می‌دهد که هرچند روزهای تعطیل اضافی به بازیابی انرژی کارکنان در کوتاه‌مدت کمک می‌کنند، اما مطالبات و عوامل استرس‌زای محیط کار همچنان بدون تغییر باقی می‌مانند و علائم فرسودگی شغلی را برطرف نمی‌کنند.

درواقع، یک روز تعطیل اضافی در برنامه کاری فشرده مانند یک تعطیلات کوچک عمل می‌کند: فرصتی برای استراحت ذهنی کوتاه‌تر که به افراد امکان می‌دهد به فعالیت‌های شخصی بپردازند و از دغدغه‌های کاری فاصله بگیرند. اما پس از این تعطیلات کوتاه، کارکنان به همان محیط کاری بازمی‌گردند که فشارها، ضرب‌الاجل‌ها و چالش‌های مشابهی در انتظارشان است. در نتیجه، بدون تغییر در محیط کار، برخی از فشارهای مداوم که به فرسودگی شغلی دامن می‌زنند، همچنان باقی می‌مانند.

بنابراین، در حالی که کارکنان ممکن است از این تعطیلات کوچک سود ببرند، نتایج این پژوهش بر ضرورت رویکردهای جامع برای پیشگیری از فرسودگی شغلی تأکید دارند. کارفرمایان باید برنامه‌های کاری منعطف را با اقداماتی برای بهبود محیط کار همراه کنند، از جمله مدیریت حجم کاری، اجرای سیاست‌های حمایتی و ارائه برنامه‌های بهداشت روان.

کریستن دو بوا، پژوهشگر ارشد این مطالعه، بیان می‌کند: «ارائه برنامه‌های کاری فشرده می‌تواند ابزاری ارزشمند برای کمک به کارکنان در جدایی ذهنی از کار در زمان استراحت‌شان باشد، که این امر برای بازیابی انرژی آن‌ها ضروری است. با این حال، سیاست‌گذاران باید در فرض این که این برنامه‌ها موجب کاهش فرسودگی شغلی در بازار کار می‌شوند، محتاط باشند. پیشگیری مؤثر مستلزم پرداختن به عوامل استرس‌زا در محیط کار است، نه صرفاً ارائه تسکین موقتی. با این حال، برنامه‌های کاری فشرده می‌توانند به‌عنوان بخشی از یک استراتژی جامع رفاه سازمانی مفید باشند.»